wtorek, 16 października 2012

Tajemnica zawodowa radcy prawnego

Radca prawny jako świadek jest to dość kłopotliwe. Dochodzi do zderzenia wartości dwóch interesów: obowiązek ochrony tajemnicy zawodowej jednej ze stron, z drugiej zaś-interes wymiaru sprawiedliwości. Możliwość uchylenia tajemnicy zawodowej wymagałoby przeprowadzenia przez ustawodawcę dowodu, że wartość ta jest w każdej sytuacji życia społecznego wartością nadrzędną. W procesie karnym, dążenie do ustalenia prawdy obiektywnej jest najsilniejsze, a konsekwencje podejmowanego przez sąd rozstrzygnięcia w postaci represji karnej najsurowsze. W procesie cywilnym kłopotliwość położenia radcy prawnego przed sądem cywilnym jest pozorna, bowiem polski ustawodawca nie przewiduje mechanizmu świadka od zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy. Rozważając przedmiotowy zakres tajemnicy, należy wskazać na pewne uściślenie, że: dokumentami zawierającymi tajemnicę radcy prawnego będą tylko takie dokumenty, pisma czy też notatki, które zawierają treści o których radca prawny dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej i dotyczą przedmiotu świadczonej pomocy prawnej.  Należy jednak pamiętać, że radcy prawni są jednak zobligowani do składania zeznań na wszelkie inne okoliczności sprawy, które nie wiążą się z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Jak się jednak okazuje, z pozoru czytelna i jednoznaczna regulacja, znajdująca solidne oparcie zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie, sprawia w postępowaniu przed polskimi sądami nie lada problemy. Najlepszą ilustracją jest sprawa poznańskiego radcy prawnego Andrzeja Gozdowskiego który w 2006 r. w postępowaniu cywilnym dotyczącym spółdzielni, na rzecz której w przeszłości świadczył pomoc prawną, odmówił odpowiedzi na pytanie dotyczące przebiegu posiedzenia Rady Nadzorczej pozwanej spółdzielni, w którym brał udział. Odmowa odpowiedzi wynikała z faktu, że okoliczności które miał zrelacjonować, stały mu się znane w związku ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz spółdzielni. Sąd jednak uznał tę odmowę za nieuzasadnioną i ukarał radcę karą grzywny w wysokości 300 zł na podstawie art. 276 par. 1 k.p.c. Sprawa wywołała poruszenie w środowisku prawniczym: Krajowa Rada Radców Prawnych podjęła nawet uchwałę w sprawie respektowania tajemnicy radcowskiej w postępowaniu cywilnym, która została przekazana prezesom sądów.  Sąd Apelacyjny uchylił postanowienie sądu pierwszej instancji, przychylając się do stanowiska przedstawionego przez radcę prawnego i jego samorząd, uznając, że przebieg tego posiedzenia był objęty tajemnicą, o której mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych. Pozwana spółdzielnia miała bowiem interes prawny w tym, aby okoliczności te nie zostały ujawnione. Ponadto sąd mógł ustalić okoliczności na podstawie innych środków dowodowych. Organ nie może żądać od świadka szczegółowego uzasadnienia odmowy udzielenia odpowiedzi na pytanie, a świadek powinien jedynie wykazać, że wykonuje zawód, z którym jest związany obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej i uprawdopodobnić, że pytania dotyczy okoliczności nią objętych, bez podawania uzasadnienia istnienia przesłanki zwalniającej od odpowiedzi. Nie można dopuścić możliwości poddawania oświadczenia świadka kontroli organu orzekającego, bo byłoby to w swej istocie pozbawieniem świadka przyznanej mu ochrony.

Ustawodawca nałożył nowe obowiązki zgodnie z ustawą z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzenia do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnego lub nieujawnionych źródeł ( dalej ustawa o praniu pieniędzy ) od czasu swojego wejścia w życie ulegała wielu modyfikacjom w drodze nowelizacji. Jeśli chodzi o zmiany najbardziej doniosłe dla radców prawnych, ważna była nowelizacja z czerwca 2009 r. Radcowie prawni świadczący pomoc prawną w stosunku pracy innym niż ten w urzędach obsługujących administrację rządową i jednostki samorządu terytorialnego stali się " instytucjami obowiązanymi", którymi wcześniej nie byli. Radcowie prawni w świetle ustawy o praniu pieniędzy zostali obciążeni trojakim rodzajem obowiązków 1) polegającymi na przekazywaniu informacji Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej 2) polegającymi na gromadzeniu określonych informacji 3) innymi obowiązkami. Z punktu widzenia  przedmiotu tegoż artykułu największe znaczenie ma pierwsza z wymienionych grup. Zaliczają się do niej informowanie o transakcjach zarejestrowanych (art. 8 ust. 3 i 3b ustawy). Zdaniem ustawodawcy interes publiczny którym jest prewencja przestępstw określonych w art. 165a ( finansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym)  czy art. 299 k.k.( pranie brudnych pieniędzy) oraz udzielanie informacji dotyczących transakcji objętych przepisami ustawy na pisemne żądanie Generalnego Inspektora ( art. 13 a ust. 1 i 3 ustawy). Na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy o praniu pieniędzy wprowadzony w nowelizacji z dnia 5 marca 2004 r., stanowi, że obowiązek informowania o transakcjach objętych przepisami ustawy nie dotyczy przypadku, gdy radcowie prawni reprezentują klienta na podstawie pełnomocnictwa procesowego w związku z toczącym się postępowaniem albo udzielają porady służącej temu postępowaniu. Porady prawne są więc objęte tajemnicą zawodową, oczywiście poza przypadkami, gdy status radcy prawnego można określić jako uczestnictwo w procederze prania brudnych pieniędzy, świadomość wykorzystywania jego porad do tego procederu czy też udzielanie porad w celu uskuteczniania tego procederu.
 Reasumując przepisy proceduralne zawarte w kodeksie postępowania cywilnego, pozwalające osobom zobowiązanym do zachowania tajemnicy zawodowej- w tym radcom prawnym- odmówić zeznań co do pewnych okoliczności albo odmówić odpowiedzi na konkretne pytania,stwarzając niewątpliwą szczególną pozycję tych osób względem ochrony prawnej. Uzasadnione jest twierdzenie, że z tych przepisów można wyprowadzić prawo wskazanych osób do określonego zachowania względem organów stosujących prawo. Należy jednak pamiętać, że zostało ono ustanowione nie dla ochrony tych osób, lecz dla ochrony interesów ich klientów, którzy muszą mieć zagwarantowaną poufność kontaktów z osobami świadczącymi pomoc prawną.

źródło:
Temidium
prawo i praktyka

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz