Sprawy rejestrowe

Dział VI. POSTĘPOWANIE REJESTROWE⁽⁷⁴⁹⁾

Art. 694¹. § 1. Przepisy zawarte w dziale niniejszym stosuje się do postępowania w sprawach o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym (sprawach rejestrowych).

§ 2. Przepisy niniejszego działu stosuje się odpowiednio do innych postępowań rejestrowych prowadzonych przez sądy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Najpierw jako urzędowe spisy kupców i rzemieślników, rejestry służyły zarówno celom informacyjnym, jak i fiskalnym 

W Polsce od roku 1920 obowiązkiem rejestrowym objęte były spółdzielnie. W roku 1934 natomiast rygorowi rejestracji poddano spółki prawa handlowego.

ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 168 poz. 1186 z późn. zm., która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2001 r. Utworzony na podstawie tej ustawy Krajowy Rejestr Sądowy, dalej określany skrótem "KRS", dzieli się na trzy rejestry:
 1) przedsiębiorców, 
2) stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej i 
3) dłużników niewypłacalnych.

Art. 694². W sprawach rejestrowych wyłącznie właściwy jest sąd rejonowy (sąd gospodarczy) właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podmiotu, którego wpis dotyczy (sąd rejestrowy).

wykaz zawiera rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach, Dz. U. Nr 117, poz. 1237 z późn. zm.

Art. 694³. § 1. Wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego składa podmiot podlegający wpisowi do tego rejestru, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

§ 2. Podmiot podlegający wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego jest uczestnikiem postępowania, chociażby nie był wnioskodawcą. Przepisu art. 510 § 2 nie stosuje się.

§ 3. ⁽⁷⁵⁰⁾ Wniosek złożony do sądu rejestrowego drogą elektroniczną powinien być opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

§ 3¹. ⁽⁷⁵¹⁾ Wniosek złożony drogą elektroniczną o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością udostępnianego w systemie teleinformatycznym może być także opatrzony innym podpisem elektronicznym, który spełnia wymagania dotyczące podpisu elektronicznego osób zawierających umowę takiej spółki.

§ 3². ⁽⁷⁵²⁾ Do wniosku złożonego przez pełnomocnika o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego spółki, o której mowa w § 3¹, nie dołącza się pełnomocnictwa, jednak pełnomocnik powinien powołać się na nie, wskazując jego datę, zakres oraz okoliczności wymienione w art. 87.

§ 4. ⁽⁷⁵³⁾ W przypadku złożenia wniosku w sposób opisany w § 3 i 3¹ doręczenia orzeczeń i pism sądowych dokonywane będą osobom składającym tą drogą wniosek za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie rejestrowe.

§ 5. ⁽⁷⁵⁴⁾ Orzeczenia i pisma sądowe wysłane w sposób, o którym mowa w § 4, uznaje się za doręczone z datą wskazaną w elektronicznym potwierdzeniu odbioru korespondencji. W przypadku braku takiego potwierdzenia doręczenie uznaje się za skuteczne z upływem 14 dni od daty umieszczenia korespondencji w systemie teleinformatycznym określonym w § 4.

  W aktualnym porządku prawnym w sądach rejonowych i okręgowych mogą być zatrudniani referendarze (art. 2 i 147 § 2 p.u.s.p.). Ogólnie są oni uprawnieni do wykonywania określonych w ustawie czynności należących do sądów w zakresie ochrony prawnej. Ustawodawca wyposażył zatem referendarza (starszego referendarza) w niektóre kompetencje sądu, zrównując w tym zakresie te uprawnienia z uprawnieniami sędziego. W postępowaniu rejestrowym, jak stanowi art. 509¹ § 2, uprawnienia referendarza nie obejmują tylko prowadzenia rozpraw

Wpis przedsiębiorcy kreuje jego podmiotowość w stosunkach cywilnoprawnych, ale wpis członków zarządu osoby prawnej ma już tylko znaczenie porządkowe, informacyjne. 

Skutki tych odmienności w zakresie zaskarżalności czynności sądu rejestrowego ilustruje postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 1997 r., II CZ 10/97, OSNC 1997 nr 6-7, poz. 88, wyrażającego zapatrywanie, że od postanowienia Sądu Wojewódzkiego (Okręgowego) w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru stowarzyszeń danych dotyczących składu zarządu, skarga kasacyjna nie przysługuje. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Najwyższy przeciwstawia stowarzyszenie jako podmiot podlegający rejestracji, co pozwala mu uzyskać osobowość prawną, członkom zarządu stowarzyszenia, względnie członkom komitetu założycielskiego, którzy wprawdzie podlegają ujawnieniu w rejestrze, ale nie w takim rozumieniu, jak to się odnosi do podmiotu, którego wpis dotyczy. Wskazana odmienność przedmiotowa wpisów nabiera istotnego znaczenia na użytek oceny zaskarżalności postanowień merytorycznych sądu rejestrowego. Według art. 519¹ § 3 bowiem, w postępowaniu rejestrowym skarga kasacyjna przysługuje jedynie od postanowień sądu drugiej instancji w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru podmiotu podlegającego rejestracji.

Art. 694⁴. ⁽⁷⁵⁵⁾ §1. Dokumenty, na których podstawie dokonuje się wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, składa się w oryginałach albo poświadczonych urzędowo odpisach lub wyciągach.

§ 1¹. ⁽⁷⁵⁶⁾ Ilekroć konieczne jest badanie tytułu wykonawczego, o którym mowa w art. 783 § 4, do wniosku o dokonanie wpisu należy dołączyć dokument uzyskany z systemu teleinformatycznego umożliwiający sądowi weryfikację istnienia i treści tytułu wykonawczego. Przed rozpoznaniem tego wniosku istnienie i treść tytułu wykonawczego podlegają zweryfikowaniu przez sędziego lub referendarza sądowego w systemie teleinformatycznym.

§ 2. Dokumenty, o których mowa w § 1, składane drogą elektroniczną, powinny być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

§ 2¹. ⁽⁷⁵⁷⁾ Dokumenty, o których mowa w § 1, dotyczące spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, o której mowa w art. 694³ § 3¹, składane drogą elektroniczną, mogą być także opatrzone innym podpisem elektronicznym, który spełnia wymagania dotyczące podpisu elektronicznego osób zawierających umowę takiej spółki.

§ 3. Wypisy aktów notarialnych, wyciągi, odpisy i poświadczenia dokumentów mogą być przesłane do sądu drogą elektroniczną, jeżeli notariusz opatrzył je bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

Według art. 19 ust. 2 ustawy o KRS, wniosek o wpis do Rejestru składa się na urzędowym formularzu równocześnie bez wezwania uiszczając opłatę od wniosku, a jeżeli wpis podlega ogłoszeniu, także opłatę za ogłoszenie.

Wzory urzędowych formularzy wniosków o wpis określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2000 r. w sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz sposobu i miejsca ich udostępniania, Dz. U. Nr 118, poz. 1247 z późn. zm. W uchwale z dnia 15 grudnia 2006 r., III CZP 113/06, OSNC 2007, nr 10, poz. 145, 

ZWROT FORMULARZA A OPŁATA SĄDOWA

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że niezamieszczenie na wydruku potwierdzającym uiszczenie w formie bezgotówkowej opłaty sądowej od wniosku o wpis do KRS informacji potwierdzonej własnoręcznym podpisem, wymaganej stosownie do § 3 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. Nr 27, poz. 199 z późn. zm., może uzasadniać zwrot wniosku na podstawie art. 19 ust. 3 w związku z ust. 2 ustawy o KRS tylko wtedy, gdy potwierdzenie uiszczenia opłaty nie zawiera wystarczających danych pozwalających na przyjęcie, że opłata została uiszczona.

Według art. 19a ust. 1 ustawy o KRS, do wniosku o wpis podmiotu podlegającego obowiązkowi wpisu do Rejestru dołącza się uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu, wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania tego podmiotu, a każdy podmiot rejestrowy obowiązany jest złożyć umowę lub statut, jeżeli na ich podstawie prowadzi działalność (art. 9 ustawy o KRS) oraz dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu (nieruchomości) przeznaczonego do prowadzenia działalności objętej wnioskiem. Złożenie innych dokumentów uzależnione jest od statusu podmiotu rejestrowego, a wykaz tych dokumentów z reguły określa ustawa ustrojowa, np. art. 167 i 320 k.s.h. Wymagane przepisem art. 19a ust. 1 ustawy o KRS wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania podmiotów rejestrowych, jeżeli nie są uwierzytelnione przez notariusza, mogą być złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem. W przypadku zmiany osób upoważnionych do reprezentacji podmiotów wspinanych do rejestru należy postąpić adekwatnie

Art. 694⁵. § 1. Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego następuje na podstawie postanowienia.

§ 2. Postanowienia co do istoty sprawy są skuteczne i wykonalne z chwilą ich wydania, z wyjątkiem postanowień dotyczących wykreślenia podmiotu z Krajowego Rejestru Sądowego.

§ 3. Postanowieniom dotyczącym stosowania środków przymusu sąd rejestrowy może nadać rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli wymaga tego interes wierzyciela lub innych osób.

Według art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o KRS, wpisowi podlega każde z tych postanowień z chwilą wydania, czyli niezależnie od tego, czy w chwili wydania postanowienie ma walor skuteczności i wykonalności, czy też walor ten nabywa dopiero z chwilą uprawomocnienia się. Różnica w zakresie treści wpisu polega na tym, że postanowienia, których skuteczność i wykonalność następuje z chwilą uprawomocnienia się, sąd rejestrowy dokonujący wpisu opatruje wzmianką o nieprawomocności, a po upływie terminu, kiedy stają się prawomocne, kolejną wzmianką o uzyskaniu prawomocności.

Trzecią kategorię postanowień co do istoty sprawy, podlegających wpisowi do rejestru, wymienia art. 20 ust. 2a ustawy o KRS. Wpis tych postanowień może nastąpić nie wcześniej niż z chwilą ich uprawomocnienia się. Są to:

a)  postanowienia o wpisie wykreślenia z urzędu danych niedopuszczalnych ze względu na obowiązujące przepisy prawa (art. 12 ust. 3 ustawy o KRS),

b)  postanowienia o wpisie wykreślenia z urzędu danych niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy (art. 24 ust. 3 ustawy o KRS),

c)  postanowienia o wpisie z urzędu danych odpowiadających rzeczywistemu stanowi rzeczy (art. 24 ust. 4 ustawy o KRS),

d)  postanowienia o wpisie danych określonych w art. 41 ustawy o KRS

Art. 694⁶. § 1. Postanowienie co do istoty sprawy wydane zgodnie z wnioskiem nie wymaga uzasadnienia.

§ 2. Sąd rejestrowy z urzędu sporządza uzasadnienie postanowienia co do istoty sprawy, które zostało wydane z urzędu.

Art. 694⁷. W razie uwzględnienia środka odwoławczego od orzeczenia wydanego w postępowaniu rejestrowym, dotyczącego wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, sąd drugiej instancji uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi rejestrowemu. Rozpoznając ponownie sprawę, sąd rejestrowy uwzględnia wskazania sądu drugiej instancji oraz aktualny stan rejestru.

W sprawach rejestrowych sąd drugiej instancji nie jest władny orzekać reformatoryjnie.

Artykuł 519¹ § 3 w postępowaniu rejestrowym dopuszcza skargę kasacyjną jedynie od postanowień sądu drugiej instancji w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru podmiotu podlegającego rejestracji 

Art. 694⁸. § 1. Koszty postępowania rejestrowego ponosi podmiot podlegający obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

§ 2. Koszty postępowania wszczętego przez osobę, która nie jest upoważniona do działania w imieniu podmiotu podlegającego obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, ponosi wnioskodawca, chyba że wniosek jego został uwzględniony w całości lub w istotnej części.

§ 3. ⁽⁷⁵⁸⁾ (uchylony).