Tak może, w sprawach eksmisyjnych wynagrodzenie minimalne jest absurdalnie niskie. Zgodnie z
rozporządzeniem Ministra sprawiedliwości w sprawie o opróżnienie lokalu
wynagrodzenie dla pełnomocnika z urzędu wynosi 120 zł
Pełnomocnik powinien żądać zasądzenia co najmniej 3 krotności minimalnego wynagrodzenia.
Zasądzając
opłatę za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod
uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład
pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.
Podstawę
zasądzenia opłaty, o której mowa wyżej, stanowią stawki minimalne określone w
rozdziałach 3-4 rozporządzenia. Opłata ta nie może być wyższa niż sześciokrotna
stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy.
W sprawach, w których strona korzysta z pomocy
prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o
których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług
przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i
usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.
z bazy orzeczeń Sądu Najwyższego dostępnej pod adresem http://www.sn.pl
Postanowienie
Sądu Najwyższego
z dnia 16 lutego 2012
r.
IV CZ 107/11
1. Użycie w
rozporządzeniu z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) pojęcia stawki minimalnej
oznacza, co do zasady, że stanowi ona minimalne "wynagrodzenie" -
według terminu użytego w art. 98 § 3 k.p.c. - jakie przysługuje adwokatowi za
prowadzenie danego rodzaju sprawy i które, jako składnik kosztów procesu, jest
podstawą rozliczeń tych kosztów między stronami procesu. Nie ma przeszkód, aby
strona korzystająca z pomocy adwokata umówiła się, przy zastosowaniu kryteriów
określonych w § 3 ust. 1 rozporządzenia, na opłatę w wyższej wysokości od
minimalnej stawki opłaty przewidzianej za pomoc prawną dla danego rodzaju
sprawy. W takim jednak przypadku, wysokość umówionego wynagrodzenia nie jest
wiążąca dla sądu przy dokonywaniu rozliczenia kosztów procesu. Sąd, zasądzając
opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, zgodnie z art. 109 §
2 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 rozporządzenia, bierze pod uwagę niezbędny nakład
pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie
się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Uwzględnienie tych przesłanek
następuje jednak w granicach określonych w § 2 ust. 2 rozporządzenia.
2. Zasądzenie
zwrotu kosztów procesu obejmujących koszty z tytułu zastępstwa prawnego strony
przez adwokata poniżej stawek minimalnych może nastąpić jedynie w wypadkach
określonych w § 3 ust. 2 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
LEX nr 1168556
1168556
Dz.U.2013.490: § 2
ust. 1; § 2 ust. 2; § 3 ust. 2
Dz.U.1964.43.296: art. 98
§ 3; art. 109 § 2
Skład orzekający
Przewodniczący:
Sędzia SN Dariusz Dończyk (spr.).
Sędziowie SN:
Mirosław Bączyk, Katarzyna Tyczka-Rote.
Sentencja
Sąd Najwyższy
w sprawie z powództwa P. O. i M. O. przeciwko A. F. i B. F. o zapłatę, po
rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 16 lutego 2012 r.,
zażalenia pozwanych A. F. oraz B. F. na postanowienie o kosztach procesu
zawarte w punkcie drugim wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 8 lutego 2011 r.,
1) zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zasądza
solidarnie od P. O. i M. O. tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej na
rzecz A. F. kwotę 12.900 (dwanaście tysięcy dziewięćset) zł i na rzecz B. F.
kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) zł;
2) oddala zażalenia w pozostałej części;
3) znosi wzajemnie koszty postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie faktyczne
Wyrokiem z
dnia 8 lutego 2011 r. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony apelacją pozwanych
wyrok Sądu Okręgowego z dnia 19 maja 2010 r. w ten sposób, że oddalił powództwo
i zasądził solidarnie od powodów P. O. i M. O. na rzecz pozwanych A. F. i B. F.
po 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt I); zasądził solidarnie od
powodów P. O. i M. O. tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej na rzecz
pozwanego A. F. kwotę 11.100 zł i na rzecz pozwanej B. F. kwotę 3.600 zł (pkt
II) oraz nie obciążył powodów obowiązkiem uiszczenia części opłaty od apelacji,
od uiszczenia której pozwani byli zwolnieni (pkt III).
Orzeczenie o
kosztach postępowania apelacyjnego zostało oparte na podstawie art. 98 § 1 i 3
k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 zd. pierwsze k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. oraz na
podstawie przepisów § 13 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 7, § 4 ust. 1 oraz § 2
ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny uwzględnił,
że wobec działania nowoustanowionych przez pozwanych pełnomocników procesowych
(adwokatów) już po wniesieniu apelacji, stan sprawy, a przez to i nakład pracy
tych pełnomocników nie uzasadniał zwrotu kosztów związanych z zastępstwem w
pełnej stawce minimalnej, stąd obniżenie tej stawki do połowy.
Od zawartego
w punkcie drugim wyroku postanowienia o kosztach postępowania apelacyjnego
zażalenia wnieśli pozwani. Pozwany A. F. zaskarżył je w części zasądzającej na
jego rzecz zwrot kwoty 11.100 zł i wniósł o jego zmianę poprzez podwyższenie
tej kwoty do 14.717 zł. Pozwana natomiast zaskarżyła postanowienie w części
zasądzającej na jej rzecz od powodów kwotę 3.600 zł i wniosła o jego zmianę
poprzez podwyższenie tej kwoty do 7.217 zł.
Uzasadnienie prawne
Sąd Najwyższy
zważył, co następuje:
Nie jest w
pełni uzasadnione stanowisko Sądu Apelacyjnego, że przepisy rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za
czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm., zwanego
dalej: "rozporządzeniem") nie zawierają ograniczeń w możliwości
przyjęcia za podstawę zasądzenia opłaty za czynności adwokata z tytułu
zastępstwa prawnego kwoty niższej od stawki minimalnej. Zgodnie z § 2 ust. 2
powołanego rozporządzenia, podstawę zasądzenia opłaty, o której mowa w ust. 1,
stanowią stawki minimalne określone w rozdziałach 3-5. Opłata ta nie może być
wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu
sprawy. Użycie w rozporządzeniu pojęcia stawki minimalnej oznacza, co do
zasady, że stanowi ona minimalne "wynagrodzenie" - według terminu
użytego w art. 98 § 3 k.p.c. - jakie przysługuje adwokatowi za prowadzenie
danego rodzaju sprawy i które, jako składnik kosztów procesu, jest podstawą
rozliczeń tych kosztów między stronami procesu. Nie ma przeszkód, aby strona
korzystająca z pomocy adwokata umówiła się, przy zastosowaniu kryteriów
określonych w § 3 ust. 1 rozporządzenia, na opłatę w wyższej wysokości od
minimalnej stawki opłaty przewidzianej za pomoc prawną dla danego rodzaju
sprawy. W takim jednak przypadku, wysokość umówionego wynagrodzenia nie jest
wiążąca dla sądu przy dokonywaniu rozliczenia kosztów procesu. Sąd, zasądzając
opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, zgodnie z art. 109 §
2 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 rozporządzenia, bierze pod uwagę niezbędny nakład
pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie
się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Uwzględnienie tych przesłanek
następuje jednak w granicach określonych w § 2 ust. 2 rozporządzenia. Przepisy
rozporządzenia przewidują możliwość zasądzenia kosztów zastępstwa prawnego w
wysokości niższej od stawki minimalnej. Zgodnie z § 3 ust. 2, w wypadkach
szczególnie uzasadnionych, gdy przemawia za tym sytuacja majątkowa lub rodzinna
klienta albo rodzaj sprawy, adwokat może ustalić stawkę opłaty niższą niż
stawka minimalna albo zrezygnować z opłaty w całości. W przypadkach, o których mowa
w § 3 ust. 2, sąd może, odpowiednio, zasądzić koszty zastępstwa w wysokości
ustalonej przez adwokata (§ 3 ust. 3 rozporządzenia). Analiza powołanych wyżej
przepisów prowadzi więc do wniosku, że zasądzenie zwrotu kosztów procesu
obejmujących koszty z tytułu zastępstwa prawnego strony przez adwokata poniżej
stawek minimalnych może nastąpić jedynie w wypadkach określonych w § 3 ust. 2
rozporządzenia.
W sprawie nie
ustalono, aby zachodziły okoliczności uzasadniające zastosowanie § 3 ust. 2 w
zw. z § 3 ust. 3 rozporządzenia. W konsekwencji podstawą rozliczenia kosztów
postępowania apelacyjnego powinny być przepisy § 13 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6
pkt 7 i § 2 ust. 2 rozporządzenia, według których stawka minimalna za
prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym przed sądem apelacyjnym wynosi
75% stawki minimalnej (kwoty 7.200 zł), a jeżeli w pierwszej instancji nie
prowadził sprawy ten sam adwokat - 100% stawki minimalnej, w obu wypadkach nie
mniej niż 120 zł. Brak jest jednak podstaw do zasądzenia na rzecz pozwanych od
powodów, czego domagają się pozwani, zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego
przy zastosowaniu 100% stawki minimalnej opłaty, gdyż w postępowaniu
apelacyjnym pozwani korzystali z pomocy nie tylko nowoustanowionych
pełnomocników procesowych, ale także pełnomocników, którzy reprezentowali ich
przed sądem pierwszej instancji. Pełnomocnictwa udzielone, odpowiednio, przez
pozwanego dla radcy prawnego W. T. (k. 118) oraz przez pozwaną dla radcy
prawnego R. Z. (k. 116) upoważniały ich do reprezentowania pozwanych w obu
instancjach sądowych. Pełnomocnicy Ci reprezentowali pozwanych także w
postępowaniu apelacyjnym, a po zgłoszeniu się nowych pełnomocników pozwanych
nie zawiadomiono Sądu Apelacyjnego o cofnięciu im pełnomocnictwa. Z tej
przyczyny, mimo ustanowienia przez pozwanych nowych pełnomocników należy się
tytułem opłaty za ich reprezentowanie w postępowaniu apelacyjnym jedynie 75%
stawki minimalnej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r.,
III CZ 35/11, Lex nr 897946).
Uwzględniając
powyższe, Sąd Najwyższy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art. 3941 § 3 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w ten
sposób, że zasądził od powodów na rzecz pozwanych kwoty tytułem zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego przy zastosowaniu opłaty stanowiącej 75% stawki
minimalnej przewidzianej w § 6 pkt 7 rozporządzenia. W pozostałym zakresie
zażalenie jako niezasadne podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941 § 3 k.p.c. O kosztach postępowania
zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 100 zd. pierwsze k.p.c. w zw. z art.
391 § 1 k.p.c., art. 39821 i art. 3941 § 3 k.p.c.
rzeczenia pochodzi z bazy Portalu Orzeczeń Sądów
Powszechnych dostępnej pod adresem http://orzeczenia.ms.gov.pl
Postanowienie
Sądu Apelacyjnego w
Szczecinie
z dnia 28 marca 2013
r.
III AUz 59/13
Tytuł: Okoliczności uzasadniające zasądzanie wyższych
opłat za nakład pracy pełnomocnika.
Jeżeli
przemawia za tym niezbędny nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy oraz
jego wkład w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, wówczas
sąd może zasądzić opłatę wyższą, która nie może jednak przewyższyć
sześciokrotnej stawki minimalnej ani wartości przedmiotu sprawy.
LEX nr 1322710
1322710
Dz.U.2013.490: § 2
Dz.U.1964.43.296: art. 98
§ 3; art. 109 § 2
Skład orzekający
Przewodniczący:
Sędzia SA Anna Polak.
Sędziowie SA:
Romana Mrotek (spr.), Zofia Rybicka-Szkibiel.
Sentencja
Sąd
Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po
rozpoznaniu w dniu 28 marca 2013 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy (...)
Spółki Cywilnej A. W.-P. i A. H. w B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych Oddział w S. o objęcie ubezpieczeniem społecznym przy udziale zainteresowanych
H. B., M. L., A. M., A. P. (1), Z. S. na skutek zażalenia (...) Spółki Cywilnej
A. W.-P. i A. H. w B. na postanowienie zawarte w punkcie II wyroku Sądu
Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16
października 2012 r. sygn. akt VII U 1607/11 postanawia:
1. zmienia postanowienie zawarte w punkcie II wyroku Sądu Okręgowego
w Szczecinie z dnia 16 października 2012 r., tylko o tyle, że w miejsce kwoty
300 zł (trzysta złotych) zasądza kwotę 600 zł (sześćset złotych);
2. odstępuje od obciążenia organu rentowego kosztami procesu
postępowania zażaleniowego w instancji odwoławczej.
Uzasadnienie faktyczne
W dniu 20
czerwca 2011 r., 21 czerwca 2011 r. i 18 października 2011 r. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wydał decyzje, w których stwierdził, że H.
B., M. L., A. M., A. P. (1), Z. S. - jako osoby wykonujące prace na podstawie
umowy zlecenia u płatnika składek A. W. - P. i A. H. - wspólników spółki
cywilnej (...) w B. nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu,
rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresach
wskazanych dla zainteresowanych w poszczególnych decyzjach.
Organ rentowy
na podstawie rozporządzenia nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów
zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących
działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się
we Wspólnocie uznał, że w spółce (...) w spornych okresach objętych decyzjami
nie było delegacji zleceniobiorców do Niemiec, skoro w 2007 r. osiągnęła ona
obroty w Polsce na poziomie 2,23%, a w 2008 r. - 2,46%, a jej działalność
sprowadzała się jedynie do wewnętrznej administracji. Zatem, organ rentowy
przyjął, że w spornych okresach zainteresowane podlegały obowiązkowi ubezpieczenia
społecznego w Niemczech, a spółka jest zobowiązana za te okresy rozliczyć i
odprowadzić składki do właściwego kraju, w którym wykonywano pracę.
W odwołaniach
od powyższych decyzji A. P. (2) i A. H. - wspólniczki spółki cywilnej (...)
wniosły o ich zmianę i ustalenie, że zainteresowane podlegają ubezpieczeniu
społecznemu z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia. Zarzuciły
przy tym błędne ustalenia faktyczne organu rentowego co do wysokości obrotów
uzyskiwanych przez spółkę w Polsce w ostatnich 24 miesiącach poprzedzających
zarówno dzień wystąpienia o wydanie formularza E 101, jak i dzień podjęcia
pracy.
W odpowiedzi
na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie w całości z argumentacją jak
w zaskarżonych decyzjach dodatkowo podnosząc, że spółka zatrudniała więcej
zleceniobiorców w Niemczech niż w Polsce, a nadto wykonywali oni zupełnie inną
pracę od tej wykonywanej w Polsce.
Wyrokiem z
dnia 16 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżone decyzje i stwierdził, że
zainteresowane H. B., M. L., A. M., A. P. (1), Z. S. - jako osoby wykonujące
prace na podstawie umowy zlecenia u płatników składek A. W. - P. i A. H. -
wspólników spółki cywilnej (...) w B. podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu
chorobowemu w okresach wskazanych w decyzjach (punkt I) oraz zasądził od
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz A. W. - P. i A. H. - wspólników spółki
cywilnej (...) w B. solidarnie kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego, w pozostałym zakresie wniosek oddalając (punkt II).
Uzasadniając
punkt II orzeczenia sąd pierwszej instancji wskazał, że o kosztach orzekł
zasądzając je od przegrywającego spór organu rentowego na rzecz odwołujących
się w kwocie 300 zł (5x60 zł) ustalonej na podstawie art. 98 k.p.c. -
rozstrzygającego o zasadzie rozdziału kosztów procesu stosowanie do wyników
postępowania, w związku z § 11 ust. 2 i § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu, ustalającego stawkę minimalną w sprawach
ubezpieczeniowych na kwotę 60 zł (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.). Sąd
Okręgowy nie uzasadnił oddalenia wniosku o przyznanie kosztów procesu w
podwójnej wysokości.
Z powyższym
postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie zawartym w punkcie II wyroku z dnia
16 października 2012 r., w całości nie zgodziły się A. P. (2) i A. H. -
wspólniczki spółki cywilnej (...) w B., które reprezentowane przez
pełnomocnika, w złożonym zażaleniu zarzuciły mu:
- naruszenie
§ 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za
czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu w związku z art. 233 § 1 k.p.c. w związku z
art. 328 § 2 k.p.c. i w związku z art. 361 k.p.c. przez dokonanie
dowolnej oceny niezbędnego nakładu pracy pełnomocnika w niniejszej sprawie, z
pominięciem okoliczności występowania w sprawie skomplikowanej materii prawnej
oraz poprzez nieuwzględnienie przedłożenia przez pełnomocnika obszernego
materiału dowodowego
- bez
należytego uzasadnienia takiego stanu rzeczy.
Podnosząc
powyższe skarżący wniósł o:
- zmianę
zaskarżonego postanowienia przez zasądzenie od organu rentowego na rzecz
odwołujących zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 600 zł, to jest w
podwójnych stawkach przewidzianych według norm przepisanych,
- zasądzenie
od organu rentowego na rzecz odwołujących kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu zażaleniowym.
W
uzasadnieniu skarżący między innymi wskazał, że sąd pierwszej instancji zapewne
w skutek oczywistej omyłki jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach
zastępstwa procesowego wskazał rozporządzenie dotyczące radców prawnych a nie
adwokatów, do których należy pełnomocnik odwołujących. Skarżący podkreślił, że
podstawą oceny trafności stanowiska odwołujących było w głównej mierze prawo
europejskie dotyczące ubezpieczeń społecznych, orzecznictwo Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości, a także poradniki interpretacyjne dotyczące
europejskich aktów prawnych. Zatem, w ocenie żalącego się, materia niniejszej
sprawy, na tle innych spraw o objęcie ubezpieczeniem społecznym, z całą
pewnością nie należy do najłatwiejszych. Dodatkowo skarżący zwrócił uwagę na
konieczność przeanalizowania, przygotowania i przedstawienia przez pełnomocnika
obszernego materiału dowodowego, w tym przede wszystkim akt dotyczących
pracowników odwołujących. Nie bez znaczenia jest również obszerność materiału
przedłożonego przez organ rentowy, w tym w szczególności akt kontroli, który
również stanowić musiał przedmiot analizy pełnomocnika w celu przygotowania się
do sprawy.
Podsumowując
skarżący wskazał, że analiza niezbędnego nakładu pracy pełnomocnika oraz
stopień skomplikowania sprawy czyni zasadnym przyznanie zwrotu kosztów za
pełnione przez niego czynności w większych stawach niż minimalne. Zdaniem
skarżącego okoliczności te zostały przez Sąd I instancji całkowicie pominięte,
a przynajmniej ich analiza nie znalazła wyrazu w pisemnych motywach
zaskarżonego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:
Zażalenie
zasługuje na uwzględnienie.
Sąd
Apelacyjny podziela stanowisko skarżącego, że wskazanie w uzasadnieniu
zaskarżonego orzeczenia jako podstawy prawnej przepisów rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej
przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn.
zm.) zamiast przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U.
Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.), stanowi oczywistą omyłkę Sądu Okręgowego, która
jednak z uwagi na analogiczne brzmienie § 11 ust. 2 pierwszego rozporządzenia i
§ 12 ust. 2 drugiego rozporządzenia oraz § 2 ust. 1 i 2 w obu aktach, nie
prowadzi do naruszenia przepisów w sposób uniemożliwiający ocenę zaskarżonego
rozstrzygnięcia.
W ocenie Sądu
Apelacyjnego sąd pierwszej instancji nieprawidłowo dokonał oceny sprawy pod
kątem przyznania pełnomocnikowi odwołujących się zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego przy uwzględnieniu stawki minimalnej.
Zdaniem Sądu
Apelacyjnego, słusznym jest stanowisko Sądu Najwyższego w świetle którego,
jeżeli przemawia za tym niezbędny nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy
oraz jego wkład w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia,
wówczas sąd może zasądzić opłatę wyższą, która nie może jednak przewyższyć
sześciokrotnej stawki minimalnej ani wartości przedmiotu sprawy (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2010 r., III CZ 64/10, LEX nr
1223593).
W
przedmiotowej sprawie za uzasadnione należy przyjąć twierdzenia skarżącego, że
charakter sprawy pod względem jej skomplikowania uzasadnia przyznania podwójnej
stawki wynagrodzenia. Bezsporną jest bowiem okoliczność, że skarżący
przeanalizował, przygotował i przedstawił obszerny materiał dowodowy, w tym
akta dotyczące pracowników odwołujących się, oraz przeanalizował materiał
przedstawiony w sprawie przez organ rentowy. Podstawą oceny trafności
stanowiska odwołujących jak wskazał skarżący było prawo europejskie dotyczące
ubezpieczeń społecznych, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości,
a także poradniki interpretacyjne dotyczące europejskich aktów prawnych. Zatem
jak słusznie zostało to podniesione w zażaleniu, materia niniejszej sprawy, na
tle innych spraw o objęcie ubezpieczeniem społecznym, nie należy do
najłatwiejszych. Mimo, ze organ rentowy nie kwestionował co do zasady, ani
charakteru pracy wykonywanej przez zainteresowane, okresów na jakie umowy te
zostały zawarte oraz tego, że zainteresowane zostały delegowane do pracy
granicą - to trudno odmówić słuszności twierdzeniom pełnomocnika, że koniecznym
w sprawie było przeanalizowanie, przygotowanie i przedstawienie przez pełnomocnika
obszernego materiału dowodowego, w tym akt dotyczących odwołujących się
pracowników, jak również akt kontroli.
Także
podstawa prawna niniejszej sprawy - rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia
14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do
pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do
członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. U. UE L z dnia 5
lipca 1971 r. z późn. zm.), które należy do prawa europejskiego objętego
polskim porządkiem prawnym co prawda sama w sobie nie jest przesłanką do
uwzględnienia wniosku skarżącego, ale świadczy o tym, że sprawa nie jest sprawą
typową.
Zatem zarówno
nakład pracy oraz skomplikowany charakter sporu uzasadniały zgodnie z zarzutami
zażalenia przyznanie odwołującym się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
podwyższonej stawce.
Wobec
dokonanej oceny Sąd Apelacyjny uznał zarzuty zażalenia za uzasadnione i dlatego
na podstawie art. 397 § 2 k.p.c. w związku z art. 386 k.p.c. zmienił
postanowienie zawarte w punkcie II wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia
16 października 2012 r., tylko o tyle, że w miejsce kwoty 300 zł (trzysta
złotych) zasądził kwotę 600 zł (sześćset złotych);
Rozstrzygnięcie
o kosztach w instancji odwoławczej Sąd Apelacyjny oparł o zasadę słuszności
wynikającą z treści art. 102 k.p.c., zgodnie z którą w przypadkach szczególnie
uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów
albo nie obciążać jej kosztami w ogóle. Regulacja ta ze względów
słusznościowych daje sądom swobodę przy rozstrzyganiu o zwrocie kosztów
procesu. Uwzględniając fakt przyznania pełnomocnikowi odwołującego kosztów
procesu w podwójnej stawce, Sąd Apelacyjny za uzasadnione uznał odstąpienie od
obciążenia organu rentowego kosztami zastępstwa procesowego za postępowanie
drugoinstancyjne.
Tekst orzeczenia pochodzi z bazy orzeczeń Sądu
Najwyższego dostępnej pod adresem http://www.sn.pl
Tekst orzeczenia pochodzi z bazy orzeczeń Sądu
Najwyższego dostępnej pod adresem http://www.sn.pl
Postanowienie
Sądu Najwyższego
z dnia 5 września
2012 r.
IV CZ 47/12
1. Spis
kosztów powinien być złożony na piśmie i zawierać wyszczególnienie pozycji i
ich wysokości, składających się na dochodzoną sumę. Za nietrafny należy uznać
pogląd dopuszczający możliwość "złożenia" spisu ustnie do protokołu
rozprawy. Pełnomocnik strony nie ma obowiązku wykazywania wysokości
poszczególnych składników kosztów objętych spisem kosztów, ale określone w nim
kwoty mogą być korygowane przez sąd na ogólnych zasadach (art. 233 k.p.c.) z
urzędu lub na wniosek strony przeciwnej, jeżeli wzbudzają wątpliwości.
2. W razie
złożenia spisu kosztów sąd nie może, dokonując oceny wymienionych w spisie
składników pod względem ich celowości (art. 98 § 1 i 3 k.p.c.) oraz kryteriów
wpływających na wysokość wynagrodzenia pełnomocnika, przewidzianych art. 109 §
2 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za
czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy
prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163,
poz. 1349 ze zm.), uwzględnić składników kosztów nim nieobjętych, czy też
określić ich wysokości powyżej żądanej. W przeciwnym wypadku doszłoby do
orzekania o niezgłoszonym żądaniu. Oznacza to, że w odniesieniu do pominiętego
w spisie kosztów ich składnika, jeśli spis nie zostanie uzupełniony przed
zamknięciem rozprawy, dojdzie do wygaśnięcia roszczenia o te koszty, stosownie
do art. 109 § 1 k.p.c. Nie ma również podstaw do uwzględnienia pominiętego w
spisie kosztów ich składnika w oparciu o przepisane normy, skoro żądanie w tym
zakresie w ogóle nie zostało zgłoszone.
LEX nr 1227194
1227194
Dz.U.2013.490: § 2
Dz.U.1964.43.296: art. 98;
art. 109
Skład orzekający
Przewodniczący:
Sędzia SN Krzysztof Pietrzykowski.
Sędziowie SN:
Anna Owczarek, Bogumiła Ustjanicz (spr.).
Sentencja
Sąd Najwyższy
w sprawie z powództwa Gminy Miasta P. przeciwko E. L. i in., o ustalenie
nieważności umowy sprzedaży, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie
Cywilnej w dniu 5 września 2012 r., zażalenia pozwanego Z. B. na postanowienie
o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku Sądu Okręgowego z dnia 15
grudnia 2011 r., oddala zażalenie.
Uzasadnienie faktyczne
Zaskarżonym
postanowieniem Sąd Okręgowy zasądził od powoda Miasta P. na rzez pozwanego Z.
B. kwotę 626 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego. Z
uzasadnienia wynika, że pełnomocnik tego pozwanego zawarł w apelacji wniosek o
zasądzenie zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa
procesowego za pierwszą instancję według norm przepisanych, a za drugą
instancję według spisu kosztów. Na rozprawie apelacyjnej złożył spis kosztów,
który obejmował dwie pozycje: koszty zastępstwa procesowego - 1.200 zł oraz
koszty przejazdu na rozprawę apelacyjną - 26 zł. Wobec tego przedmiotem
orzekania były jedynie koszty wymienione w tym spisie, ponieważ nie były objęte
żądaniem pozwanego pozostałe koszty dotyczące opłaty od apelacji i opłaty
skarbowej od pełnomocnictwa. Analizując przedmiot żądania na gruncie przesłanek
przewidzianych art. 109 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy uznał,
że niezbędny nakład pracy pełnomocnika i charakter sprawy nie usprawiedliwiają
wynagrodzenia w wysokości wyższej niż minimalna stawka przewidziana § 2 ust. 1
i 2 oraz § 12 ust. 1 pkt 1 w związku z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej
przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn.
zm.-dalej "wymienione rozporządzenie"). W tej sytuacji celowymi
kosztami były - wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 600 zł i zwrot wydatków
za przejazd w rozmiarze 26 zł.
Pozwany w
zażaleniu domagał się zmiany postanowienia i zasądzenia kosztów postępowania
odwoławczego w sumie żądanej w spisie kosztów - 1.226 zł albo w sumie 926 zł,
obejmującej opłatę od apelacji, wynagrodzenie pełnomocnika i zwrot poniesionych
wydatków. Zarzucił, że skoro Sąd nie uwzględnił wniosku zawartego w spisie
kosztów i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego według norm przepisanych,
to obowiązany był uwzględnić również opłatę od apelacji, bo taki wniosek
złożony był w apelacji.
Uzasadnienie prawne
Sąd Najwyższy
zważył, co następuje:
Nie znajduje
usprawiedliwienia stwierdzenie żalącego się, że Sąd Okręgowy orzekał o kosztach
postępowania odwoławczego według norm przepisanych i w apelacji zawarty był
wniosek o zasądzenie kosztów według norm przepisanych. Z treści wniosków
zawartych w apelacji wynika, że powód żądał zasądzenia kosztów procesu za
pierwszą instancję według norm przepisanych, a za drugą instancję według spisu
kosztów. Z uzasadnienia Sądu Okręgowego wynika jednoznacznie, że rozpatrywał
wniosek o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego, zgodnie z żądaniem
apelującego, w oparciu o złożony spis kosztów.
Z art. 98 § 1
i 3 w związku z art. 99 i art. 391 § 1 k.p.c. wynika, że strona reprezentowana
przez radcę prawnego, wygrywająca sprawę na tym etapie postępowania, ma prawo
żądać zasądzenia od przegrywającego przeciwnika zwrotu celowo poniesionych
kosztów postępowania, które obejmują wynagrodzenie i wydatki jednego
pełnomocnika, ustalone zgodnie z przepisami wymienionego rozporządzenia, koszty
sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
Rozstrzygnięcie o kosztach procesu strony reprezentowanej przez pełnomocnika -
radcę prawnego dokonywane jest, także w instancji odwoławczej, stosownie do
art. 109 § 1 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., na podstawie złożonego przed
zamknięciem rozprawy spisu kosztów albo zgłoszonego wniosku o przyznanie
kosztów według norm przepisanych. Obie formy określenia kosztów procesu są
następstwem wysunięcia żądania ich zasądzenia. Niedopełnienie jednej z tych
czynności powoduje wygaśnięcie roszczenia o te koszty. Przyjęte zostało w
orzecznictwie Sądu Najwyższego, podzielone w rozpoznawanej sprawie, stanowisko,
że spis kosztów powinien być złożony na piśmie i zawierać wyszczególnienie
pozycji i ich wysokości, składających się na dochodzoną sumę (por. wyrok z dnia
10 lipca 2002 r., II CKN 826/00, niepubl.; z dnia 15 listopada 2002 r., II CK
134/02, M.Praw. 2003 r., nr 10, str.472; z dnia 6 maja 2011 r., III PZ 4/11,
niepubl.). Za nietrafny uznany został pogląd dopuszczający możliwość
"złożenia" spisu ustnie do protokołu rozprawy. Pełnomocnik strony nie
ma obowiązku wykazywania wysokości poszczególnych składników kosztów objętych
spisem kosztów, ale określone w nim kwoty mogą być korygowane przez sąd na
ogólnych zasadach (art. 233 k.p.c.) z urzędu lub na wniosek strony przeciwnej,
jeżeli wzbudzają wątpliwości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2000
r., I PKN 546/99, OSNCP 2001 r., Nr 15, poz. 482; postanowienie składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2002 r., III CZP 13/02, OSNC 2004
r. Nr 1, poz. 6). Niezłożenie spisu w ogóle albo w wymaganej formie, mimo
zgłoszenia wniosku o ich zasądzenie, skutkuje przyznaniem kosztów według norm
przepisanych. W razie złożenia spisu kosztów sąd nie może, dokonując oceny
wymienionych w spisie składników pod względem ich celowości (art. 98 § 1 i 3
k.p.c.) oraz kryteriów wpływających na wysokość wynagrodzenia pełnomocnika,
przewidzianych art. 109 § 2 i § 2 ust. 1 i 2 wymienionego rozporządzenia, uwzględnić
składników kosztów nim nieobjętych, czy też określić ich wysokości powyżej
żądanej. W przeciwnym wypadku doszłoby do orzekania o niezgłoszonym żądaniu.
Oznacza to, że w odniesieniu do pominiętego w spisie kosztów ich składnika,
jeśli spis nie zostanie uzupełniony przed zamknięciem rozprawy, dojdzie do
wygaśnięcia roszczenia o te koszty, stosownie do art. 109 § 1 k.p.c. Nie ma
również podstaw, co zdaje się sugerować pozwany w zażaleniu, do uwzględnienia
pominiętego w spisie kosztów ich składnika w oparciu o przepisane normy, skoro
żądanie w tym zakresie w ogóle nie zostało zgłoszone.
Zgodnie z
treścią art. 109 § 2 k.p.c., wprowadzoną art. 126 pkt 6 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1398),
która weszła w życie z dniem 2 marca 2006 r. oraz § 1 i 2 wymienionego
rozporządzenia w brzmieniu nadanym § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 27 października 2005 r., zmieniającego to rozporządzenie
z dniem 15 listopada 2005 r., określenie wysokości wynagrodzenia pełnomocnika -
radcy prawnego w rozmiarze nie niższym od minimalnej i nie wyższym od
maksymalnej stawki, uwzględniać powinno niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a
także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej
wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Ustalenie tego wynagrodzenia w umowie zawartej
przez stronę i pełnomocnika nie wiąże sądu, który rozstrzygając o kosztach
procesu kieruje się tymi ustawowo określonymi kryteriami (por. postanowienie
Sądu najwyższego z dnia 16 lutego 2012 r., IV CZ 107/11, niepubl.).
Kwestionując obniżenie przez Sąd Okręgowy żądanego wynagrodzenia, żalący się
nie przedstawił żadnych argumentów, które miałyby przemawiać za
nieadekwatnością oceny dokonanej w zaskarżonym postanowieniu. Nie było zatem
podstaw do odstępstwa od stawki minimalnej.
Z powyższych
względów zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw podlegało oddaleniu w
oparciu o art. 3941 § 3 w związku z art. 39814 k.p.c.